Afscheid van madam Foucard
Tijdens onze zomervakantie in Frankrijk zijn er soms van die dagen dat het maar niet wil lukken met het weer. Donkere wolken, harde winden en uiteraard een fikse onweersbui. Het maakt je allemaal niet even gelukkig en dan helemaal naar het zuiden door te tuffen om uiteindelijk goed weer te kunnen treffen, daar heb ik niet veel zin in. Dat wordt dan veel lezen, touretappes kijken, een lekker glaasje nuttigen, duffen op de bank en uiteindelijk maar in slaap storten. Leve de vakantie!
Maar, vandaag even niet. Hoewel de lucht vol zit met asgrijze wolken en er een stevige bries langs de heuvels waait, de Tour de France is afgelopen, besluiten mijn vrouw en ik deze ochtend de stoute wandelschoenen aan te trekken. Er moet wel wat gedaan worden. Terwijl ik mijn rugzak vul met wat brood, een stevige Franse worst met noten, twee aangebroken kaasjes, een fles water en twee appels, zoekt mijn vrouw snel wat regenkleding bij elkaar. De makkelijk aan te schieten regenjasjes uit Nederland zijn we helaas vergeten en daarom worden het twee zwarte poncho’s, die we nog ergens in de garage hebben liggen.
Gewapend met een stevige wandelstok en een goed humeur gaan we snel op weg. De route die we vandaag willen lopen begint net even buiten het dorp en gaat vervolgens linksaf de heuvels op. Net buiten het dorp bevindt zich een ommuurde begraafplaats waar de overleden bewoners van Montigny hun laatste rustplaats ingenomen hebben. We zijn er al vaak langsgereden, maar we hebben nooit even de tijd genomen om dit kleine kerkhof in ons eigen Franse dorp te bezoeken.
Zonder overleg met elkaar lopen we allebei direct naar de zwaar verroeste deur met een groot kruis er bovenop. Naast de ingang van het kerkhof heeft de gemeente een betonnen bak gemaakt, bestemd voor verwelkte bloemen en bloemstukjes die vaak op de graven achterblijven. Ieder kerkhofbezoeker kent wel het oude, kromme vrouwtje met het synthetische schort, die de bloemen op de diverse graven bijhoudt en her en der wat onkruid tussen de graven wegtrekt. Ze stoft de stenen af en tot slot loopt ze met haar gietertje de bloemetjes en bloemstukken langs. Volgende week is ze er weer, zelfde tijd, zelfde graven en ze blijft dit doen zolang haar kromme beentjes en reumatische handen dit toelaten.
Het klinkt raar, maar ik mag graag even over een kerkhof lopen en een blik werpen op al die verschillende graven. Je leest de namen, de data van geboorte en sterven. Bij sommige graven fantaseer ik wie de persoon is geweest, wat heeft hij of zij in het leven gedaan en vooral hoe is deze persoon uiteindelijk gestorven. Onfortuinlijk onder een landbouwtrekker gekomen? De belangrijkste slagader doorgezaagd bij het bomen vellen of slachtoffer geworden van een vreselijke aardappelziekte? Ik kijk nog steeds vol bewondering naar allerlei attributen die op sommige grafstenen worden achtergelaten. Bordjes met spreuken, beeldjes van een brandweerman of jager, herinneringsplaketten met lieve teksten, fotolijstjes met vergeelde afbeeldingen van de overleden vader, grootvader of oom of in sommige gevallen een veel te jong gestorven kind.
Ook op het kerkhof van ons dorp is een duidelijke scheiding te zien in rijk en arm. De dorpsbewoners en de notabelen met veel aanzien in het dorp liggen er warmpjes bij onder zware marmeren grafstenen met veel overdadige versieringen. Degenen met het meeste geld kunnen zich zelfs een familietombe permitteren met een deur en glas-in-loodraampjes.
We lopen over de knisperende grindpaden langs de graven en staan plotseling stil bij een graf van iemand die we kennen. Een toch wel vreemd gevoel overvalt ons te ervaren dat je na zeven jaar regelmatig verblijven in een klein Frans dorp ineens een bekende naam tegenkomt op een kerkhof. Het was de naam van mevrouw Foucard. Van haar zoon hebben wij een aantal jaren geleden het huis gekocht en in het begin van ons verblijf in Montigny hebben wij veel met haar te maken gehad. Zie het verhaal “Madam Foucard”. Na constatering van dementie zijn we mevrouw Foucard echter snel uit het oog verloren door haar opname in het maison de retraite.
En ineens staan we daar voor haar graf. Geboren op 30 juli 1927 en gestorven op 12 december 2014. En ze ligt er niet alleen. Onder een simpele grijze steen ligt zij naast haar man, gestorven op 24 februari 2013. Wat vooral opvalt is dat er diverse tegeltjes op het graf staan, afkomstig van haar kinderen en kleinkinderen. Tegeltjes met aandoenlijke spreuken. Wij wisten van de ruzies in de familie en dat de kinderen en kleinkinderen niet meer over de vloer kwamen. Toch mooi om te zien dat de dood soms weer mensen samenbrengt.
Na het bezoek aan het kerkhof vervolgen we onze voorgenomen wandeltocht met nog af en toe een herinnering aan madam Foucard.
Jan de Ruyter
Rotterdam